Risk​ Değerlendirmesi

Risk değerlendirmesi, iş güvenliği hizmet basamaklarının en önemli işlemlerinden birisidir. İşletmenin, üretim, hizmet, nakliye veya depolama gibi faaliyetleri sırasında meydana gelebilecek tehlikelerin öngörülmesi, bu tehlikelerin doğuracağı risklerin belirlenmesi ve tüm bunlara dayanarak alınacak tedbirlerin oluşturulması risk analizinin yapılış aşamalarını göstermektedir.

Risk analizi (değerlendirmesi) yapılırken kesinlikle alanında profesyonel kişiler sistematik bir yöntem benimsemelidir. İş güvenliği uzmanının muhakkak işin içinde olması gerekir. İşyeri temsilcisi ve çalışan temsilcisinin de risk analizi yapılırken paydaş olması önemlidir. Özel makinelerin kullanımı, üretimdeki özel riskler gibi spesifik konularda ise alanın uzmanlarından yardım alınabilir.

İş sağlığı ve güvenliği alanındaki tüm risklerin tespit edilebilmesi, kör nokta bırakılmaması çok önemlidir. Risk analizinde ana hedef meslek hastalıklarını ve iş kazalarını önlemektir. Bu başarıldığı zaman iyi bir analiz yapılmış anlamına gelecektir. Bu risklerin analizi kadar işlevsel şekilde değerlendirilmesi de hayati önem taşır. Aksi takdirde sadece analizi yapılan riskler hakkında tedbirler alınamaz ve hedeften uzaklaşılır. Yasal olarak bu durum kesinlikle problem oluşturur. Raporlamada eksiklikler yaşanmasına neden olur.

Risk Analizi Nedir?

Risk analizi nedir, iş güvenliği profesyonellerinin üzerinde en fazla durduğu sorulardan birisidir. Özellikle bilim çevresinde iş güvenliğinin bir çalışma alanı ve dal olarak kabul edilmesinden sonra ülkemizde buna yönelik olarak iş güvenliği kültürü oluşturmak amacıyla yapılan çalışmalar içinde risk analizi de yer almaktadır. İş güvenliği uzmanlarının hizmet skalasında olmazsa olmaz basamaklardan biridir.

Diğer taraftan konu sadece İSG uzmanlarını ilgilendirmemektedir. 2013 yılında yapılan bir yasal düzenleme ile işverenlerin de işyerleri ve faaliyet kolları hakkında risk analizi yaptırması zorunlu hale gelmiştir. Bu nedenle iş güvenliği hizmeti almak için başvurulan Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri tarafından, işletme için görevlendirilen iş güvenliği uzmanlarını risk analizi çalışmasına, işveren eksiksiz destek sunmalıdır. Ancak bu şekilde sağlıklı bir risk analizi yapılarak değerlendirmeye alınır ve olası tehlikeler için tüm tedbirler eksiksiz alınır. Böylece hem işyerinin güvenliği sağlanmış olur hem de çalışanların sağlığını tehlikeye atacak durumlar bertaraf edilmiş olur.

Risklerle dolu iş yaşamında her işletmenin gerek ekonomik gerekse katma değer sağlama açısından belirli hedefleri vardır. Bu hedeflere ulaşmak için de güvenliği ve sağlığı olumlu yönde geliştirmek ve ilgili tedbirleri almak gerekir. İşveren iş güvenliği hizmeti almak için başvurarak zaten ilk adımı atmış olmaktadır. Ancak ilk adımı atmaktan öte 6331 Sayılı İş Güvenliği Kanununu incelemesi ve sorumluluklarını bilmesi gerekir. Risk analizi  bu sorumluluklardan birisidir.

Risk Analizi Yöntemleri

Çalışılan sektöre göre, risk analizinde kullanılacak farklı yöntemler bulunmaktadır. İş güvenliği uzmanlarının bu yöntemleri bilmesi ve hangi durumlarda kullanılacağını tespit etmesi zor olmamaktadır. İSG alanında risk analizi yaparken en fazla kullanılan yöntemler;

• Şiddet ve ihtimal verilerini kullanarak riskin belirlendiği L tipi matris analiz metodu,
• Olayın gerçekleşme ihtimalini, görev üzerindeki kontrolleri, gerçekleşen vakanın şiddetini ve önceki kazaların sonucunu derecelendiren X tipi matris analizi,
• Sonuçların derecesini ve risk düzeyine göre karar ve eylemleri içeren Fine-Kinley Metodu,
• Sistem, tasarım, proses ve servise odaklanan FMEA Metodu,
• Şiddet frekansına odaklanan Ön Tehlike Analizi (PHA),
• Hatanın kaynağını araştıran Hata Ağacı Analizi (FTA),
• Kimya sektöründe uygulanan Tehlike ve İşletebilme Analizi (HAZOP),
• Kantitatif nitelikli Olay Ağacı Analizi (ETA),
• Neden ve sonuç ilişkisi kuran Neden-Sonuç Analizi,
• Potansiyel tehlikeleri öngören Olursa Ne Olur?
• Yine Potansiyel tehlikelere yoğunlaşan Ön Tehlike Analizi (PHA),
• Yapı, tehlike tanımlaması, riske değer biçilmesi, güvenlik ölçüsü analizi yapılan İş Güvenlik Analizi (JSA)

Sağlık Risk Analizi

Sağlık risk analizi, esasen genel risk analizi içinde değerlendirilen bir durumdur. Ancak tehlikeli iş dallarında, kullanılan kimyasallara bağlı olarak ortaya çıkabilen meslek hastalıklarının analiz edilmesi de çok önemlidir. Meslek hastalıkları çalışanlarda organ yetmezliği veya işlev kaybı doğurabileceğinden, riskler analiz edilirken, potansiyel tehlikeler değerlendirilirken mutlaka sağlık risk analizi de yapılmalıdır.

Ülkemizde özellikle asbest ile yapılan çalışmalarda görev alan herkesin bu tür sağlık risk analizleri, asbest danışmanları tarafından yapılmaktadır. Laboratuvar ortamında kimyasal maddeler ile çalışanların riskleri yüksek olmaktadır. Sağlık sektöründe radyoloji alanında çalışanlarda aynı şekilde bu tür etmenler değerlendirilmeli ve risk analizi eksiksiz şekilde yapılmalıdır.